Téann stair na peile i gCeantar na nOileán siar go dtí tús an chéid seo caite de réir seanchais agus eolais.  Thart ar an mbliain 1902 tháinig séiplíneach darbh ainm an tAthair Ó Maolarcaigh go dtí na Leacracha Móra san áit a mbíodh seanséipéal Thír an Fhia sular tógadh an séipéal nua ar an mBriceanna sa mbliain 1935.  Deirtear gurb eisean a spreag spéis sa mbáire i mbuachaillí óga an cheantair ag an am.  Bhunaigh seisean freisin banna ceoil san áit agus ba mhinic leis an mbanna ceoil a bheith ag máirseáil síos bhóthar na Páirce i dTír an Fhia go dtí an Trá Mhóir lena gcuid drumaí agus uirlisí ceoil.  

Ba ghearr go raibh an pheil ghaelach agus an tsuim sa pheil ag múscailt in aos óg na háite. Thosaigh buachaillí óga an cheantair ag imirt peile eatarthu féin ina gcuid bailte agus ba mhinic foirne beaga bailte a bheith in iomaíocht lena chéile in áiteanna mar Thrá Dhaighinse, an Trá Mhóir, Criathrach Ghleann Trasna, Púirín na Mionnán sa Droim agus ar an Móinín sa Trá Bháin. Ba ag Cóil Phádraig Ó Conghaile a facthas an chéad liathróid peile ar an Trá Bháin.  Ghnóthaigh sé í ar rás cos i gCuigéal ag tús an chéid. Bhí foireann peile i dTír an Fhia ag tús na bhfichidí agus i measc na n-imreoirí bhí: 

Micheál Mac Eochagáin

Micheál Sheáin Bhreathnaigh

Joe Sheáin Ned Ó Cuana

Cóil Ghaoithín

Micil Pháidín Ó Conghaile

Pat Bheartla Con Ríogh.